Ir arriba
Revista Liceo Franciscano
Búsqueda de artículos

Número/s: 209

Liceo Franciscano: revista de estudio e investigación

Otloh de San Emeramo, Amator dubitatione totius La filosofía de la duda

Violante, Susana

Referencias/Bibliografía

Otloh de San Emeramo, Amator dubitatione totius. La filosofía de la duda

Susana Beatriz Violante. Universidad Nacional de Mar del Plata ? Argentina
violantesb10@gmail.com 

Resumen: Nuestro abordaje se sitúa en un momento de la filosofía desarrollada en Alemania en el siglo XI, durante la Reforma de Gorze. Nuestra guía será la obra del monje benedictino Otloh de San Emeramo quien, con originalidad y profunda lucidez, aborda el conflicto que la conversión supone para muchos monjes de su entorno pero, sobre todo, para sí mismo. Se encuentra inmerso en la controversia entre dialécticos y anti-dialécticos. De su postura surge una peculiar epistemología defensora de la duda en todos sus ámbitos que le permite establecer un criterio de demarcación en torno al uso de la dialéctica y las restantes Artes Liberales. Su particular enfoque le dirige, asimismo, a la absoluta negación de la existencia de Dios y de la verdad de las Sagradas Escrituras. Su capacidad para vencer la lucha que se establece en su alma, luego de leer al poeta Lucano, se inicia con un exhaustivo estudio de su yo más profundo que expone en varias de sus obras y, especialmente, en la que fuera catalogada como la primera autobiografía: De suis tentationibus. A la vez, realiza un específico análisis y relato de su entorno histórico, político y monacal ?a partir de su reconocido trabajo hagiográfico? que aporta para la contemporaneidad datos específicos para abordar las prácticas sociales del tiempo y espacio que le cupo vivenciar. La variada y gozosa lectura que realiza en las copiosas bibliotecas de los monasterios que habita, enriquecen sus dotes filosóficas y le permiten un fructífero y original desarrollo intelectual que le facilitará la argumentación en su lucha por la alfabetización.
Palabras clave: Artes Liberales; duda; conversión; lecto-escritura; alfabetización.

Abstract: Our approach settles at a moment of philosophy developed in Germany during the eleventh century, in the Gorze Reform. Our guide will be the work of the Benedictine monk Otloh of San Emeramo who, with profound lucidity and originality, tackles the conflict that conversion presents for many monks of his environment but, above all, for himself. He is immersed in the controversy between dialectics and anti-dialectics. From his position emerges a peculiar epistemology defending the doubt in all it scopes that allows him to establish a standard of demarcation around the use of the dialectic and the other Liberal Arts. His particular approach also leads him to the absolute denial of the existence of God and of the truth of the Holy Bible. His ability to overcome the struggle that sets in his soul, after reading the poet Lucanus, begins with an exhaustive study of his deeper self that he later exposes in several of his works and especially in what was called the first autobiography: De suis tentationibus. At the same time, he performs a specific analysis and account of his historical, political and monastic environment - from his recognized hagiographic work - which contributes to contemporaneity specific data to address the social practices of time and space that he lived in. The varied and joyful reading that he makes in the copious libraries of the monasteries he inhabits, enriches his philosophical gifts and allow him a fruitful and original intellectual development which will facilitate the argument in his struggle for literacy.

Keywords: Liberal Arts; doubt; conversion; reading-writing; literacy.

Susana B. Violante es Profesora en Filosofía por la Universidad de Morón, Buenos Aires. Licenciada, Postgrado en Estudios Avanzados (Suficiencia Investigativa) en Filosofía y Doctora en Filosofía por la Universidad de Barcelona, España. Se desempeña como Profesora Titular por Oposición de la Asignatura Filosofía Medieval en el Departamento de Filosofía de la UNMdP, Argentina. Ha participado como investigadora en varios proyectos de grupos de investigación, en Argentina y en el extranjero. Desde el año 2014 es Directora del Grupo de Investigación: Es justo que yo? en la UNMdP, que cuenta con varios proyectos. Es Coordinadora Nacional de la Red Latinoamericana de Filosofía Medieval. Ha dictado más de veinte Seminarios y Conferencias en Argentina y en el exterior. Posee numerosas publicaciones científicas en Revistas periódicas, en Actas de Congresos, libros y capítulos de libros publicados en Argentina y en el exterior. Es directora de Tesis Doctorales y de postgrado. Jurado en defensa de tesis y Evaluadora de revistas especializadas indexadas en Argentina y el extranjero.

BIBLIOGRAFÍA
OBRAS DE OTLOH 
De doctrina spirituali liber metricus cum aliis diversi generis carminibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 263A-297A. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
«Hymnus de Natali Domini». En De doctrina spirituali liber metricus cum aliis diversi generis carminibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 297A-297C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
«Oratio ad Sanctam Trinitatum». En De doctrina spirituali liber metricus cum aliis diversi generis carminibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 297C-D-298C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Liber visionum tum suarum, tum aliorum. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 341A-388C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Liber visionum. Herausgegeben von Paul Gerhard Schmidt. En MGH Quellen zur Geistesgeschichte des Mittelalters; 13. Münster. 1977.
Dialogus de tribus quaestionibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 59-103B. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
«Qualis quanta reperiatur harmonia inter vita monasticam et saecularem, Vetus et Novum Testamentum, corpus et animam. Diversorumque hominum status?». «Moralia metrica et sententia». En Dialogus de tribus quaestionibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 131B-134C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
«Summa dictorum de Mysteriis numeris ternarii». «Quibus dicitur quomodo trinitas in unitate et unitate et unitas in trinitate sit intelligenda». En Dialogus de tribus quaestionibus. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 103C-121A. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Vita Sancti Bonifacii, episcopi moguntini. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. En Prooemiis ad Sanctorum Bonifacium. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Vita Sancti Bonifatii archiepiscopi Moguntini. Recognovit Wilhelm Levinson. MGH Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum 57. Hannoverae et Lipsiae. 1905. LXIII.LXXX; pp. 111-217.
Manualis de admonitione clericorum et laicorum. En PL 89. París. Jacques-Paul Migne. 1850. Columnas: 243C-262C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Liber proverbiorum. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 299B-338A. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Libellus proverbiorum. Recensuit adnotationibusque criticis et illustrativis indice nominus et rerum instruxit Wilhelm Carl Korfmacher. Chicago 1936.
Sermo Amorbacensis «Quomodo sit legendum in rebus visibilibus». En Dubia et Spuria Bedae. En PL 93. París. Jacques-Paul Migne. 1850. Columnas: 1103-1128. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Vita S. Nicolai. En Analecta Bollandiana 17. Bibliotheca Hagiografica latina antiquae et mediae aetatis. Bruselas. 1898. pp. 204-210.
Vita S. Wolfkangi. Edidit Hippolyte Delehaye. Acta Sanctorum II, 1. pp. 264-583.
Vita S. Wolfkangi. En MGH. Scriptores 4. Hannoverae. 1841. pp. 521-542.
Vita S. Altonis. En MGH. Scriptores 15, 2. Hannoverae. 1888. pp. 843-846.
Vita S. Magni. En Analecta Bollandiana 81, 1. Bibliotheca Hagiografica latina antiquae et media aetatis. Bruselas. 1963. pp.159-227 y 88, 1970. pp. 129-139.
Liber de cursu spirituali. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 139-242C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Sermo in natali apostolorum. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 337B-340D. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Epistola de permissionis bonorum et malorum causis. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 137A-140C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
De confessione actuum meorum. Obra perdida. Se encuentran algunos fragmentos en sus obras.
«Gebete». Herausgegeben von Friedrich Wilhelm. En Denkmäler deutscher Prosa des 11. und 12. Jahrhunderts. München 1960, Textteil, pp. 1-3; Kommentarteil, pp. 1-13.
Libellus de suis tentationibus, varia fortuna et scriptis. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 29A-58C.
De suis tentationibus, varia fortuna et scriptis. Obra de Othloh, monje benedictino del monasterio de San Emeramo de Ratisbona. Zamora. Ediciones Monte Casino. 2007. Traducción de Santiago A. Bazzano, estudio preliminar de Susana B. Violante.
Ex Othloni de temptatione cuiusdam monachi: edidit Roger Wilmans. En MGH Scriptores 11. Hannoverae 1854. pp. 387-393.
Das Buch von seinen Versuchungen. Eine geistliche Autobiographie aus dem 11. Jahrhundert [=Übersetzung des 1. Teils des Liber de temptatione], eingeleitet und übersetzt von Wilhelm Blum. En Aevum Christianum 13. Münster 1977.
Liber de temptatione cuiusdam monachi. Widmungsschreiben an die Leser seines liber de temptationibus, herausgegeben von Bernard Bischoff. En Mittelalterliche Studien. Ausgewählte Aufsätze zur Schriftkunde und Literaturgeschichte 2. Stuttgart 1967, p. 114.
Gäbe, Sabine: Otloh von St. Emmeram «Liber de temptatione cuiusdam monachi». Untersuchung, kritische Edition und Übersetzung. Bern. Peter Lang. 1999.
Precatio theodisca. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 427B-434A. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Narratio de miraculo, quod nuper accidit cuidam laico. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 241D-244B. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Fragmentum relationis de translationes. Dionysii e Francia in Germaniam, ad monasterium S. Emerammi. Translationis et inventionis Sancti Dionysii Ratisponensis historia antiquior. Edidit A. Hofmeister. En MGH Scriptores 30, 2. Hannoverae, pp. 823-837.
Sermo metricus ad clericos specialiter dictus. En PL 122 [Joannis Scoti Opera, Prooemium]. París. Jacques-Paul Migne. 1852. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Annales et notae S. Emmerammi Ratisbonenses et Weltenburgenses, edidit Philipp Jaffé. En MGH. Tomo XVII. Hannoverae, 1841. Reedición 1990, pp. 567-568.
Ex Othloni monachi Sanct Emmerammoi operibus. MGH. Hannoverae, 1826. Annales Fuldensis. Annales Sant Emmerammoi Ratisponensis. Tomo XI - XIII.
Mabillon, Jean: Vetera Analecta 4. París 1685.

e. FUENTES
Agustín: De Magistro; De Libero Arbitrio. París. Desclée de Brower. 1976 
Anselmo: «Monologion». «Proslogion». «Epistola de Incarnatione Verbi». «Cur Deus Homo». En Obras completas de San Anselmo. Madrid. Biblioteca de Autores Cristianos. 1952. Edición Bilingüe. Introducción, versión castellana y notas teológicas por el P. Julián Almeida.
Biblia: Versión directa de las lenguas originales: Eloíno Nácar Fuster-Alberto Colunga. Estudios introductorios a cargo de Maximiliano García Cordero. Madrid: MCMLXVIII.
Biblia: Antigua versión de Casiodoro de Reina (1569). Revisada por Cipriano de Varela (1602). Otras versiones: 1862, 1909, 1960 y 1977. Barcelona. CLIE. 1977.
Caroli Epistola de litteris colendis (780-800): En M.G.H. Legum sectio II. Capitularia. Edidit Boretius. Tomo I. p. 79.
Celso: El discurso verdadero contra los cristianos. Madrid. Alianza. 1988. Traducción, introducción y notas de Agustín Bodelón.
Gregorii Magni: Moralia in Iob. Cura et studio Marci Adriaen. Corpus Christianorum 143-143B.Turnolti: Brepols. 1979-1985.
Iohannis Scotus Eriugenae: De divina praedestinatione liber. Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis L. Turnholti: Brepols. 1968. Edidit Goulven Madec.
Iohannis Scotus Eriugenae: «Periphyseon» (De Divisione Naturae). Liber Primus et secundus. Edición crítica colección Scriptores Latini Hibernia. Dublín. Edited by I. P. Sheldon-Williams. L. I, 1978. L. II, 1983.
Iohannis Scotus Eriugenae: De divisione naturae (División de la naturaleza). Libro I. Barcelona. Ediciones Orbis S.A. 1984. Traducción Francisco J. Fortuny.
Kraus, Andreas: Die Translatio S. Dionysii Areopagitae von St. Emmeram in Regensburg. München. Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften. 1972.
Lucano, Marco Anneo: Farsalia. Madrid. Biblioteca clásica Gredos. 1984. Introducción, traducción y notas Antonio Holgado Redondo.
Orígenes: Contra Celso. Madrid. Biblioteca de Autores Cristianos. 1968.
Raúl Glaber: Les cinq livres de ses histoires (990-1044). París. Maurice Prou. 1886.
Tertullianus, Quinto Séptimo Florente: De carne Christi. PL II.
Tertullianus, Quinto Séptimo Florente: De praescriptione. PL II.
Tertullianus, Quinto Séptimo Florente: Apologeticum. PL II.

f. ESTUDIOS
Abt, Stefan: «Othlon de Saint-Emmeram. Les confessions d?un moine du XIème. siècle». En Collectanea Theologica. Polonia. Academiae Theologiae. Número 16. 1935. pp. 216-244. 
Amann, E: «Otloh de Saint Emmeram». En Dictionnaire de Théologie Catholique. París. Librairie Letouzey. 1903-1972. pp. 1666-1669.
Banniard, Michel: «Vrais aveux et fausses confessions du IXe. au XIe. Siècle: vers une écriture autobiographique?». En L?aveu. Antiquité et Moyen  ge. Roma. École française de Rome. 1986. pp. 215-241.
Bischoff, Bernhard: «Literarisches und künstlerisches Leben in St. Emmeram während des frühen und hohen Mittelalters». En Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 51, 1933, 102-142 (Neudruck: B. Bischoff, Mittelalterliche Studien, Bd, 2, 1967).
Bischoff, Bernhard: «Otloh». En Die Deutsche Literatur des Mittelalters/Verfasserlexikon von Wolfgang Stammler 3, herausgegeben von Karl Langosch. Berlín 1943.
Camelot, P. Th. O. P.: «Théologie monastique et théologie scolastique». En Revue de Sciences Philosophiques et Théologiques. Volumen 42. Número 2. París. 1958. pp. 240-253.
Cassirer, Ernst: Filosofía de las formas simbólicas. México. F. C. E. 1976.
Cavaillé, Jean-Pierre: «Pour en finir avec l?histoire des mentalités». Critique/Revue générale des publications françaises et étrangères. Número 695. 2005. pp. 284-300.
Chenu, M. -D.: La théologie est-elle une science? Paris. Arthème Fayard. 1957.
Chenu, M.-D: «Moines, Clercs, Laïcs. Au carrefour de la vie évangélique», en Revue d?histoire ecclesiastique. Volumen 49. París. 1954.
Chenu, M-D.: «Orthodoxie et hérésie. Le point de vue du théologien». En Hérésies et sociétés dans l?Europe pré-industrielle. París-La Haya. Actas del Coloquio de Royaumont. 1968.
Cilleruelo, Lope, O. S. A.: «2. La literatura espiritual en la Edad Media de Europa». Artículo: «Otloh de San Emeramo». En Historia de la Espiritualidad. Barcelona. Juan Flors, Editor. 1969. Tomo I. p. 729.
Curtius, Ernst Robert: Literatura europea y Edad Media Latina. México. F. C. E. 1995.
De Ghellinck, J. de S. J.: «Dialectique et dogme aux Séme.-XIIème. siècles». Louvain. En Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters. Clemens Baeumker. Münster I.W. 1913. pp. 79-99.
De Ghellinck, J. de S. J.: Litterature latine au moyen âge. Mayenne. Bloud & Gay. 1939.
Dempf, Alois: La concepción del mundo en la Edad Media. Madrid. Gredos. 1925.
Derrida, Jacques: Marges, de la Philosophie. París. Minuit. 1972. 
Dondaine, P.: «L?origine de l?hérésie médiévale», en Rivista di storia della Chiesa. Número 1. Roma. 1952.
Duby, Geoges: Año 1000, año 2000. La huella de nuestros miedos. Chile. Editorial Andrés Bello. 1995.
Duby, Georges: L?an mil. París. Gallimard et Juillard. 2000.
Duby, Georges: Los tres órdenes o lo imaginario del feudalismo. Barcelona. Argot. 1983. Traducción Arturo R. Firpo.
Dümmler, Ernst: «Über den Mönch Othloh von St. Emmeram». En Sitzungsberichte der königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften. Berlin. 1895. pp. 1071-1102.
Eco, Umberto: Signo. Barcelona. Labor. 1980.
Endres, Joseph Anton: «Otlohs von St. Emmeram Verhältnis zu den freien Künsten, insbesondere zur Dialektik». En Philosophisches Jahrbuch 17. 1904. pp. 44-52 y pp. 173-184.
Evans, Gillian: «Studium discendi: Otloh of St. Emmeran and the Seven Liberal Arts», en Recherches de Théologie ancienne et médiévale. Tomo XLIV. Louvain. Abbaye du Mont César. 1977, pp. 29-54.
Ewig, Eugen: «L?Aquitaine et les Pays Rhénans au haut Moyen  ge». En Cahiers de Civilisation Médiévale. Xème.-XIème. siècles. Université de Poitiers. Centre d? études superieures de civilisation médiévale. Année 1. Numero 1. 1958. pp. 37-54.
Febvre, Lucien: L?Europe. Genèse d?une civilisation. París. Librairie Académique Perrin. 1999.
Flasch, Kurt: El pensament filosòfic a l?Edat Mitjana. D?Agustí a Maquiavel. Obrador Edèndum S. L. Santa Coloma de Queral. 2006. Traducción Josep Batalla.
Focillon, Henri: El año mil. Madrid. Alianza Editorial. 1997. Traducción Consuelo Berges.
Fortuny, Francisco J.: De Lucreci a Ockham. Perspectives de l?edat mitjana. Barcelona. Antropos. 1992.
Fortuny, Francisco: «Juan Escoto Eriúgena: subjetividad divina y teología negativa». En Teología y Vida. Universidad de Barcelona. 2002. Volumen XLIII.
Fortuny, Francisco J.: Subjetividad y dialéctica en Juan Escoto Eriúgena. Barcelona. K.A.L. Universidad de Barcelona. 2003.
Foucault, Michel: El pensamiento del afuera. Valencia. Pre-Textos. 1993. Traducción de Manuel Arranz.
Foucault, Michel: Las palabras y las cosas. Madrid. Siglo XXI. 1993. Traducción de Elsa Cecilia Frost.
Foucault, Michel: Vigilar y Castigar. Madrid. Siglo XXI. 1979.
Freud, Sigmund: Obras Completas: Conferencias (1916-1917) 17, 18, 27, 28. «Lecciones Introductorias al Psicoanálisis». «La Represión», «Lo Inconciente», «Inhibición Síntoma y Angustia». Barcelona. RBA. 2003. Traducción de L. L. Ballesteros y de Torre.
Gäbe, Sabine: Otloh von St. Emmeram «Liber de temptatione cuiusdam monachi». Untersuchung, kritische Edition und Übersetzung. Bern. Peter Lang. 1999.
García Junceda, J. Antonio: «Dialécticos y teólogos. Ámbitos de suficiencia de la razón en el s. XI». Anales del seminario de historia de la filosofía. Facultad de Filosofía y Ciencias de la Educación. Madrid. Tomo V. Universidad Complutense de Madrid. 1985. pp. 173-238.
Geremek, Bronislaw: «Le Marginal». En L?homme médiéval. París. Éditions du Seuil. 1989. Sous la diréction de Jacques Le Goff. pp. 381-412.
Gilson, Étienne: Études de Philosophie Médiévale. Strasbourg. Comission des Publications de la Faculté de Lettres. 1921.
Gilson, Étienne: Filosofía en la Edad Media. Madrid. Pegaso. 1946.
Gilson, Étienne: «L?humanisme médiéval» en Les idées et les lettres. París. J. Vrin. 1955.
Goodich, Michael: Other Middle Ages. Philadelphia. University of Pennsylvania Press. 1998. Witnesses at the Margins of Medieval Society. IV: «Victims of the Devil: The Possessed, the Ecstatics, and the Suicidal». § «Otloh of St. Emmeram (1010 after 1067), Liber de tentationibus suis». pp. 159-164.
Grégoire, Réginald: «Otloh de Saint Emmeran». En Dictionnaire de spiritualité. Tomo XI. París 1982. Columna 1060.
Gurevich, Aaron: Las categorías de la cultura medieval. Madrid. Taurus. 1990. Traducción de Helena Kriúcova y Vicente Cazcarra.
Gurevich, Aaron: Los orígenes del Individualismo Europeo. Barcelona. Crítica. Grijalbo Mondadori. 1997. Título original: Individ v Evrope (Srednevekove). (1994). Traducción del ruso María García Barris. Director de la colección: Jacques Le Goff.
Herrero, Víctor-José: Lucano. La Farsalia. Barcelona. Alma Mater. 1967. Volumen I.
Huber, S.: Cartas Selectas de san Jerónimo. Buenos Aires. Editorial Guadalupe. 1945. Traducción de S. Huber.
Jedin, Hubert: Manual de Historia de la Iglesia; publicado bajo la dirección de Hubert Jedin. Barcelona. Herder. 1980.
Joyce, Ellen: «Speaking of spiritual matters: visions and the rhetoric of reform in the Liber visionum of Otloh of St. Emmeram». En Manuscripts and monastic culture. Reform and renewal in Twelfth century Germany. Turnhout: Brepols, 2007. 
Lacan, Jacques: Seminario VII. «La Ética del Psicoanálisis». «Conferencia sobre el síntoma». Buenos Aires. Paidós. 1988. Traducción Diana Rabinovich. 
Leclercq, Jean: «Aux origines bibliques du vocabulaire de la pauvreté» y «Les controverses sur la pauvreté du Christ». En Études sur l?histoire de la pauvreté. Volume I sous la direction de Michel Mollat Professeur à l?Université de Paris IV-Sorbonne. Paris. Publications de la Sorbonne. 1974. Première partie: Pauvreté et Charité, valeurs spirituelles. Chapitre I: «Deux problèmes fondamentaux pour l?intelligence des textes médiévaux sur la notion de pauvreté». pp. 35-55.
Leclercq. Jean: «Études sur le vocabulaire monastique du moyen âge». En Studia anselmiana. Número 48. Roma. 1961. 
Leclercq, Jean: L?amour des lettres et le désir de Dieu. París. Ed. du Cerf. 1957.
Leclercq, Jean: «Modern Psychology and the interpretation of Medieval Texts». En Speculum. Número 48. 1973. pp. 476-490.
Le Goff, Jacques: Les intellectuels au moyen âge. París. Edition du Seuil. 1957.
Le Goff, Jacques: L?homme médiéval. París. Éditions du Seuil. 1989. pp. 7-44.
Lotz, Joseph: Historia de la Iglesia. En la perspectiva de la historia del pensamiento. I. Madrid. Cristiandad. 1982. Traductores: Agustín Andreu Rodrigo y J. Rey Marcos.
Magnavacca, Silvia: Léxico técnico de Filosofía Medieval. Madrid-Buenos Aires. Miño y Dávila editores. 2005.
Martin, Hervé: Mentalités Medievales. XIème.-XVème. siècles. París. PUF. 1998.  
Mattoso, José, O. S. B.: «3. La espiritualidad monástica durante la Edad Media». Artículo: «Biblia y tradición». Historia de la Espiritualidad. Tomo I. Barcelona. Juan Flors, Editor. 1969. p. 874.
Miccoli, Giovanni: «Les Moines». En L?homme medieval. París. Éditions du Seuil. 1989. Sous la diréction de Jacques Le Goff. pp. 43-86.
Misch, Georg: Geschichte der Autobiographie. Frankfurt am Main. Verlag G. Schulte-Bulmke. 1959. «Erster Abschnitt. Das Hervortreten förmlicher Autobiographien und ihre additative, aus heterogenen Elementen zusammengesetzte Form». pp. 55-107.
Mollat, Michel: «En guise de préface: Les problèmes de la pauvreté». En Études sur l´histoire de la pauvreté. Volume I sous la direction de Michel Mollat Professeur à l?Univeresité de Paris IV-Sorbonne. París. Publications de la Sorbonne. 1974. pp. 11-30.
Morris, Collin: The Discovery of the Individual 1050 ? 1200. University of Toronto Press. 1972. pp. 79-82. Traducción de uso interno para la cátedra Presbítero Francis Kennedy. Universidad Nacional de Mar del Plata.
Nardi, Bruno: «Otlone (Ótloh) di Sant?Emeramo». En Enciclopedia Cattolica. Volumen IX. Vaticano. 1948-1954 (Index al volumen XII). p. 446.
New Catholic Encyclopaedia: Othlo of Saint Emmeram. Washington, D. C. 1967. Volumen X. p. 811.
Perelman, Chaïm: Philosophie et méthode. Institut des hautes Études de Belgique. Éditions de l?Université de Bruxelles. 1974.
Pez, Bernardo: De vita et scriptis Othloni disquisitio. Thesaurus anecdotorum novissimus seu veterum monumentorum praecipue ecclesiasticorum, ex Germanicis potissimum bibliothecis adornata collectio recentissima 3. Augsburg 1721. En PL 146. París. Jacques-Paul Migne. 1853. Columnas: 9A-28C. Recurso electrónico: Chadwyck-Healey, 1995.
Pognon, Edmond: L?An Mille: oeuvres de Liutprand, Raoul Glaber, Adèmar de Chabannes, Adalberon, Helgaud. París. Gallimard. 1947.
Prieto Prieto, Alfonso: Inocencio III y el Sacro-Romano Imperio. Colegio Universitario de León. 1982.
Regla de san Benito. Madrid. Biblioteca de Autores Cristianos. 1979. Introducción y comentarios por García M. Colombás, monje benedictino. Traducción y notas de Iñaki Aranguren, monje cisterciense.
Regnault, François: Dios es inconsciente. Rosario. Ediciones Manantial. 1986.
Resnick, Irven: «Litterati, Spirituales, and Lay Christians according to Otloh of St. Emmeram». Church History. Volumen 55. Número 2. Junio 1986. pp. 165-178.
Resnick, Irven: «Scientia liberalis, dialectics and Otloh of St. Emmeram». Revue bénédictine. Número 103. 1987. pp. 241-52.
Ricoeur, Paul: «Culpabilité, éthique et réligion». En Concilium. Número 56. 1970. pp. 11-23.
Röckelein, Edwin: «Otloh, Gottschalk, Tnugdal: Individuelle und kollektive Visionsmuster des Hochmittelalters». In Europaïsche Hochschulschriften III, 319. Frankfurt. Peter Lang. 1987.
Roques, René: L?Univers dionysien. Structure hièrarchique du monde selon le Pseudo-Denys. Volumen II. París. Le Cerf. 1983.
Schauwecker, Helga: Otloh von St. Emmeram. Ein Beitrag zur Bildungs- und Frömmigkeitsgeschichte des 11. Jahrhunderts. München. Abadia St. Bonifazi. S/D.
Schmitt, Jean-Claude: Les revenants. Les vivants et les morts dans la societé médiévale. París. Gallimard. 1994.
Schmitt, Jean-Claude: Le Corps des images: essais sur la culture visuelle au Moyen  ge. París. Gallimard. 2002.
Schmidt, Paul Gerhard: «Otloh von St. Emmeram. ?Liber visionum?». En Cahiers de Civilisation Médiévale. Xème.-XIème. siècles. XXXVIème. Année. Numero 2. Université de Poitiers. Centre d? études superieures de civilisation médiévale. Avril-juin. 1993.
Sturlese, Loris: Storia della filosofia tedesca nel medioevo. Dagli inizi alla fine del XII secolo. Accademia Toscana di Scienze e Lettere «La Colombaria». Firence, 1990. Capítulo 5. «Le ragioni della fede. 1. Otloh di St. Emmeram e la cultura classica». pp. 53- 69.
Vandenbroucke, F.: «La morale monastique. Du XIème. au XVIème. siècle». En Analecta mediaevalia namurcensia. Número 20. Louvain/Lille. 1966.
Vilanova, Evangelista: Història de la teologia cristiana. I. Des dels orígens fins al segle XV. Facultat de teologia de Catalunya. Barcelona. Col?lectània Sant Pacià número 32. 1999.
Vinay, Gustavo: «Otlone di santi Emmeram ovvero l?autobiografia di un neurotico», en La storiografia altomedievale, 10-16 aprile 1969, 1. Spoleto. 1970, pp. 13-37.
Violante, Cinzio: «La pauvreté dans les Heresies du XIème. siècle en occident», Professeur à l?Université de Milan, en Études sur l?histoire de la pauvreté. Volume I sous la direction de Michel Mollat Professeur à l?Univeresité de Paris IV-Sorbonne. Paris. Publications de la Sorbonne. 1974. Chapitre IV: Polémiques autour de la notion de pauvreté spirituelle, pp. 347-369.
Violante, Susana B; Bazzano, Santiago: Othloh de San Emerano Libro de las visiones, visión XIV y XV. En VersioneS. Buenos Aires: Revista del Centro de Traducciones Filosóficas ?Alfonso el Sabio?. 2014 vol.16 n°16. P. 8-25. ISSN 0328-6010.
Violante, Susana B. «La tradición dialéctica y su relación con la ética en Otloh de san Emeramo, maestro de espiritualidad», en Nuevo Pensamiento, Revista digital de Filosofía. Instituto de Investigaciones Filosóficas, Usal, área San Miguel. Buenos Aires. Grupo de Investigación: El pensamiento escolástico sobre filosofía práctica, aspectos metodológicos y doctrinales. ISSN 1853-7596. 2014.
Violante, Susana B. «Antecedentes de la escolástica en Otloh de San Emeramo, siglo XI», en Nuevo Pensamiento, Revista digital de Filosofía. Instituto de Investigaciones Filosóficas, Usal, área San Miguel. Buenos Aires. ISSN 1853-7596. Grupo de Investigación: El pensamiento escolástico sobre filosofía práctica, aspectos metodológicos y doctrinales. 2014.
Violante, Susana B. «Otloh de San Emeramo y el infierno de Dante» en las Actas del XIV Congreso Latinoamericano de Filosofía Medieval: Filosofía medieval: continuidad y rupturas. Publicación de la UNSTA y FEPAI, I.S.B.N.: 978-950-9262-66-9. 2013.
Violante, Susana B. «La influencia del poeta Lucano en Otloh de San Emeramo» / «The influence of the poet Lucano in Otloh San Emeramo» Revista Española de Filosofía Medieval Nº 18. Zaragoza. ISSN: 1133-0902. pp. 55-68. 2011.
Violante, Susana B. «Política y dialéctica en Otloh de San Emeramo», en El pensamiento político en la Edad Media. Madrid. Editorial Centro de Estudios Ramón Areces, S. A. Coordinador: Dr. Pedro Roche Arnas. Pp. 721-729. 2010.
Violante, Susana B. «Aristóteles en la tradición dialéctica del siglo XI» en Mediaeval Sophia - Studi e ricerche sui saperi medievali. Italia. 6 Iuglio-dicembre 2009. pp. 110-124, con referato. ISSN: 1970-1950.
Violante, Susana B.: «¿Ateísmo en el siglo XI en Europa occidental?» En: Hieron VI-VII / 2001-2002. Religionistika rocenka. Lufema, Bratislava 2003. pp. 64-70.
Violante, Susana B.: «¿Ateísmo en el siglo XI? O ¿Teología negativa?». En Teoría y Práctica Psicoanalíticas. X Jornadas de Investigación. Facultad de Psicología. Universidad Nacional de Mar del Plata. Mar del Plata. Gráfica Brown. 2003.
Violante¸ Susana B.: «Diversidad hermenéutica en Alemania. S. XI». En Maimónides y el pensamiento medieval. VIII Centenario de la muerte de Maimónides. Actas del IV Congreso Nacional de Filosofía Medieval. Córdoba 9, 10 y 11 de diciembre de 2004. Servicio de Publicaciones Universidad de Córdoba. 2007. pp. 455-463.
Violante, Susana B.: «Fe y Dialéctica. Una problemática en Otloh de San Emeramo». En Revista española de filosofía medieval. Número 14. Zaragoza. 2007. pp. 91-104.
Violante, Susana B.: «Mundos Posibles. El ego medieval». En: Teoría y Práctica Psicoanalíticas. XIII Jornadas de Investigación. Facultad de Psicología. Universidad Nacional de Mar del Plata. Mar del Plata. Gráfica Brown. 2006.
Violante, S. y Bazzano, S. Othloh de San Emeramo. Acerca de las tentaciones de un cierto monje? EAE Editorial Académica Española. Número 13310, ISBN 978-3-659-02913-4. Edición bilingüe de De suis tentationibus. 2012.
Weinberg, Julius: Breve historia de la Filosofía Medieval. Madrid. Cátedra. 1998.

Wirth, Jean: Sainte Anne est une sorcière et autres essais. Genève. Droz. 2003

Yourcenar, Marguerite: Memorias de Adriano. Barcelona. Círculo de lectores. 1985. Traducción de Julio Cortázar.

g. DICCIONARIOS Y ENCICLOPEDIAS
Dictionnaire de spiritualité. París. Beauchesne. 1937.
Dictionnaire de Théologie Catholique. Conténant l?exposé des doctrines de la théologie catholique, leurs preuves et leer histoire. Direction A. Vacant et E. Mangenot. París. Letouzay. 1909-1950.
Dictionnaire de Théologie Catholique. Tables générales. Par Bernard Loth et Albert Michel. París. Letouzay. 1953-1972.
Dictionnaire de Théologie Catholique. A. Vacant - E. Mangenot. París. Letouzay. 1903-1972.
Enciclopedia cattolica. Citta del Vaticano. Index al volumen XI. 1948-1954.
Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft/neue Bearbeitung begonnen von Georg Wissowa; fortgeführt von Wilhelm Kroll und Karl Mittelhaus unter Mitwirkung zahlreicher Fachgenossen; herausgegeben von Konrat Ziegler; Register der Nachträge und Supplemente von Hans Gärtner und Albert Wünsch; [Mitarbeiter dieses Bandes, Wiltrud Mayer und Rainer Eichinger]. Gärtner, Hans. München: Druckenmüller, 1980.

Examinar revistas

Depósito Legal: C755-2003
ISSN: 0211-4011
e-ISSN: 2530-917X
CIRC: C

Visitar web
Editorial Eco Franciscano
Provincia Franciscana de Santiago

LICEO FRANCISCANO

Somos una revista de estudios e investigación, de carácter semestral y fundada en 1930, cuyo objetivo principal es divulgar investigaciones en el ámbito de las ciencias humanas y religiosas.

CONTACTO

  • Campillo de San Francisco, 3 - 15705 Santiago de Compostela (A Coruña)
  • Teléfono: (+34) 981 58 16 00 extensión 375
  • E-mail: contacto@liceofranciscano.es

Copyright © 2017 Liceo Franciscano - Todos los derechos reservados | Privado - Política de protección de datos - Cookies  //  Web realizada por Ikono.es

Las cookies nos permiten ofrecer nuestros servicios. Al utilizar nuestros servicios, se acepta el uso que hacemos de las cookies. ACEPTAR  pulsar aquí para más información.